آنالیز فلزات موجود در روغن موتور با دستگاه جذب اتمی شعله
فلزات موجود در انواع روغن می‌تواند از منابع مختلفی مانند سایش، آلودگی و مواد افزودنی باشند. فلزات سایشی ناشی از اصطکاک یا خوردگی اجزای موتور در حین عملیات هستند. برای مثال، حضور کروم، آلومینیوم یا نیکل موجب آسیب رساندن به پیستون و حلقه و حضور سرب و قلع در روغن موجب آسیب به یاتاقان می‌شود. یکی از راه‌های کاهش آسیب‌های ناشی از حضور فلزات سایشی در روغن‌ها، آنالیز دوره‌ای لوبریکانت‌ها توسط دستگاه‌های آنالیز نظیر دستگاه طیف‌سنج جذب اتمی (Atomic Absorption) و دستگاه ICP است.آنالیز منظم روغن‌ها با دستگاه جذب اتمی کمک می‌کند که مقدار دقیق فلزات سایشی آن شناسایی و در صورتی‌که مقدار عناصر فلزی بیشتر از مقدار استاندارد باشد، قبل از آنکه موجب خرابی و بروز مشکلات جدی در موتور شود، راهی اندیشیده و از هزینه‌های اضافی جلوگیری شود.
دستگاه جذب اتمی (Atomic Absorption) از تجهیزات آزمایشگاهی است که برای اندازه‌گیری عناصر فلزات سنگین در حالت اتمی به‌کار می‌رود. دستگاه اتمیک ابزوربشن با تکنیک شعله دقتی در حد ppm و با تکنیک کوره برای اندازه‌گیری عناصر با حساسیت بالاتر دقتی در حد ppb دارد. دستگاه جذب اتمی حدود 70 عنصر فلزی مختلف را اندازه‌گیری می‌نماید و از این‌رو در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد. دستگاه طیف‌سنج جذب اتمی در زمینه تحقیقات پزشکی و داروئی، صنایع کشاورزی و غذائی، تحقیقات محیط زیستی و آب و صنایع نفت و پتروشیمی کاربرد دارد. یکی از کابردهای اسپکترومتر جذب اتمی در حوزه نفت و گاز، آنالیز عناصر فلزی وجود در روغن موتورها و لوبریکانت‌ها است.
اثرات ناشی از وجود فلزات در روغن ها با اثرات آنها در حالت خالص و در حالت سوسپانسیون کلوئیدی کاملاً متفاوت می باشد. یعنی هنگامی که فلزات به شکل ترکیبات نمکی و به صورت محلول در روغن باشند نتیجه ای متفاوت نسبت به فرم های دیگر از خود برجای می گذارند.
اساس کار دستگاه جذب اتمی:
اسپکترومتری جذب اتمی یا اسپکتروسکوپی جذب اتمی، شامل اتمیزاسیون یک نمونه و جذب تابش از منبع نوری توسط اتم‌های آزاد برای تعیین ترکیب عنصری یک بخش فلزی است. با ورود شعله به روش طیف‌سنجی جذب اتمی، می‌تواند برای تعیین وجود طیف وسیعی از فلزات مورد استفاده قرار گیرد. جذب اتمی زمانی اتفاق می‌افتد که اتم در حالت پایه انرژی را در یک طول موج خاص جذب کرده و به حالت برانگیخته برسد. مقدار انرژی جذب شده با افزایش تعداد اتم‌ها افزایش می‌یابد. در نتیجه می‌توان با اندازه‌گیری میزان نور جذب شده توسط آنالیت، غلظت آن را تعیین کرد.
استفاده از دستگاه جذب اتمی در تعیین عناصر فلزی موجود روغن موتور
در یک آزمایش، با استفاده از دستگاه اسپکترومتر جذب اتمی، عناصر فلزی موجود در روغن موتور و لوبریکانت اندازه‌گیری شد. ابتدا تعداد سه نمونه از روغن موتور و روانکارهای موجود در بازار تهیه و سپس مقدار فلزات موجود در آن با استفاده از دستگاه اتمیک ابزوربشن با تکنیک کوره گرافیتی و با امکان اتوسمپلر اندازه‌گیری شد. استفاده از کوره گرافیتی بر روی دستگاه جذب اتمی باعث ایجاد حساسیت بالاتر اندازه‌گیری عناصر فلزات سنگین با مقدار کم می‌شود. فلزات مورد آزمایش عبارت بودند از: منگنز، نیکل، کروم، مس، سرب، آهن، جیوه، سیلسیم، قلع، تیتانیم، نقره، آرسنیک، باریم، کادمیم، منیزیم، کلسیم، سدیم، آلومینیم، مولیبدن، وانادیم، پتاسیم و روی؛ به علت اینکه برخی عناصر نظیر آرسنیک و کادمیم نیاز به حساسیت بیشتری در آنالیز دارند، همراه با دستگاه جذب اتمی از دستگاه هیدرید ژنراتور استفاده شد.
لازم به ذکر است، در آنالیز فلزات سنگین در روغن موتور و روانکار بجز دستگاه جذب اتمی با کوره گرافیتی از دستگاه ICP (پلاسمای جفت شده القائی) نیز می‌توان استفاده کرد. از جمله مزایای دستگاه ICP-OES نسبت به دستگاه جذب اتمی می‌توان به امکان آنالیز چند عنصر به‌صورت همزمان و حساسیت بالاتر اشاره کرد. در مواردی که به حساسیتی بالاتر از دو دستگاه ذکر شده نیاز باشد، از دستگاه ICP-MS یا اسپکترومتر جرمی پلاسمای جفت شده القائی می‌توان استفاده کرد.
دستگاه ,خدمات
